Σιδηροδρομικός Σταθμός ΣΠΚ / Υπνωτήρια
Ας ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Μόλις σφύριξε ο Κωλοσούρτης, το τρένο που έφτασε στον Πύργο από το Κατάκολο. Μπροστά μας βρίσκεται ο σταθμός της πρώτης περιφερειακής σιδηροδρομικής γραμμής στην Ελλάδα, ο ΣΠΚ, Σιδηρόδρομος Πύργου Κατακόλου. Η γραμμή ολοκληρώθηκε το 1882 για να βοηθήσει στις εξαγωγές του κύριου προϊόντος του τόπου αυτού, της σταφίδας. Η καλλιέργεια της σταφίδας εκείνα τα χρόνια έδωσε αξία και πλούτο στην περιοχή, σφραγίζοντας την ιστορία, την ευημερία, αλλά και την παρακμή της. Οι παππούδες μας θυμούνται τις παλιές αμαξοστοιχίες, τα καλοκαιρινά μπάνια στο Κατάκολο, το σπρώξιμο του τρένου στην ανηφόρα, τα αμπέλια, τα γέλια, το κρυφτούλι με τους εισπράκτορες…Το κτίριο είναι μπροστά μας είναι γνωστό και ως υπνωτηρια καθώς ιδιαίτερα μετά την μεταφορά του σταθμού στη σημερινή του θέση και τη σύνδεση του Πύργου,με τους σιδηροδρόμου Πελοποννήσου, αποτελούσε το κατάλυμα των μηχανοδηγών που εκτελούσαν βραδινό δρομολόγιο.
Πορτρέτα δωματίων
Κάτω από τη στέγη των παιδικών του χρόνων ο διακοσμητής Χάρης Κανελλακόπουλος δημιούργησε μια έκθεση που σε ταξιδεύει στο χρόνο, ένα χώρο αφιερωμένο στους γονείς του, Χρήστο και Μαρία Κανελλακοπούλου-Πουλοπούλου.Στην έκθεση αυτή βλέπει κανείς έπιπλα και διακοσμήσεις από τα παλιά σπίτια στην πόλη μας. Μπαίνοντας κανείς αντικρίζει την τραπεζαρία και το σαλόνι, ενώ πιο πίσω έχουν στηθεί τα υπνοδωμάτια και η κουζίνα. Ο Χάρης Κανελλόπουλος συγκέντρωσε χρηστικά αντικείμενα φλιτζάνια καφέ, χάλκινα τεντζερέδια, κεντητά σεμέν και σεντόνια, αλλά και έπιπλα μια άλλης εποχής. Έστησε ακόμα το χαρακτηριστικό εικονοστάσι, με τα στέφανα του γάμου, όπως υπήρχε στα υπνοδωμάτια. Αμέτρητα αντικείμενα ξυπνούν μνήμες στους παλαιότερους και φέρνουν τους νεότερους σε επαφή με μια εποχή γεμάτη όνειρα αλλά και μόχθο.
Μνημείο Δραχμής
Η δραχμή είναι νόμισμα που χρησιμοποιήθηκε στην Αρχαία Ελλάδα για μια περίοδο περίπου δέκα αιώνων. Συνήθως ήταν ασημένια και σπανιότερα χρυσή. Ήταν μοναδική για κάθε πόλη - κράτος που τη χρησιμοποιούσε, ωστόσο κυκλοφορούσε σε ολόκληρη τη Μεσόγειο λόγω των εκτεταμένων εμπορικών συναλλαγών των αρχαίων ελληνικών πόλεων. Τον 5ο αιώνα π.Χ. το Αθηναϊκό τετράδραχμο ήταν το νόμισμα με τη μεγαλύτερη διάδοση στον ελλαδικό χώρο, πριν τα νομίσματα του μεγάλου Αλεξάνδρου. Στη μία πλευρά του τετράδραχμου απεικονιζόταν η θεά Αθηνά και στην άλλη μία κουκουβάγια, γι’ αυτό είχε και το προσωνύμιο γλαύκα (κουκουβάγια). Η δραχμή χρησιμοποιήθηκε εκ νέου από το νεότερο ελληνικό κράτος μέχρι το 2002, οπότε αντικαταστάθηκε από το ευρώ. Σε ανάμνηση της γλαύκας της αρχαίας δραχμής, στα ελληνικά κέρματα του ενός ευρώ απεικονίζεται η κουκουβάγια.
Ναός Αγίας Κυριακής
Από τους πρώτους γνωστούς κατοίκους του Πύργου ήταν ο Χαράλαμπος Βιλαέτης στα τέλη του 18ου αιώνα. Ήρθε με την οικογένεια, τους βοσκούς και τα κοπάδια του από την ορεινή Ελλάδα, την Ήπειρο και εγκαταστάθηκε εδώ. Μαζί του έφερε και μια μεγάλη εικόνα με τον προστάτη του Άγιο, τον Άγιο Χαράλαμπο και για τη χάρη Του έφτιαξε εκκλησάκι στην άκρη του Πύργου. Ο Άγιος προστάτευε την πόλη από πολλά δεινά, κυρίως από την πανούκλα. Δύσκολα χρόνια. Τουρκοκρατία. Η οικογένεια Βιλαέτη και άλλοι πολλοί από τον τόπο τούτο πάλεψαν με τίμημα τη ζωή τους για να κερδίσουν τη λευτεριά τους.Και οι αιώνες διάβηκαν και η λευτεριά ήρθε. Οι ντόπιοι δεν ξέχασαν τον προστάτη τους, τον Άγιο Χαράλαμπο. Θέλησαν να του φτιάξουν μεγάλη εκκλησιά, λαμπρή, πιο πέρα από τις λάσπες και το βάλτο που περικύκλωνε το μικρό εκκλησάκι. Ο ναός αρχίζει να χτίζεται προς τιμήν του Αγίου Χαραλάμπους. Για να τιμήσουν τον Βαυαρό Βασιλιά Όθωνα ο ναός αποκτά τα χαρακτηριστικά γοτθικά τόξα. Σε επίσκεψη του ο Όθωνας βλέπει το 1840 αποπερατωμένο τον Ιερό Ναό. Μάλιστα καταγράφονται από τότε λεπτομέρειες του ναού, όπως η μεγάλη μαρμάρινη πλάκα με σκαλισμένο τον δικέφαλο αετό με στέμμα, που σημερα βρίσκεται εντοιχισμένη δίπλα στην Νότια πόρτα του ναού.Στο υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο φαίνεται πως έχουν γίνει αλλαγές. Με βάση τις αρχές της ελληνορθόδοξης εκκλησίας, δίπλα στην εικόνα της Παναγίας τοποθετείται πάντα η εικόνα του Αγίου που φέρει το όνομα του ο ναός και στο κάτω μέρος, αποτυπώνεται μια χαρακτηριστική στιγμή από την ζωή του. Σήμερα στη θέση αυτή βρίσκεται η εικόνα της Αγίας Κυριακής, όμως από κάτω αποτυπώνεται το μαρτύριο του Αγίου Χαραλάμπους, του οποίου η εικόνα έχει μεταφερθεί στην επόμενη θέση. Κάτω από την εικόνα του Αγίου Χαραλάμπους, στο τέμπλο υπάρχει εικόνα σχετική με την Αγία Κυριακή.Στα χρόνια που πέρασαν στην Ηλεία και τον Πύργο, ήρθαν κάτοικοι από την ορεινή κεντρική Πελοπόννησο, τη Γορτυνία, ιδίως από τη Δημητσάνα και τα Τρόπαια. Και ήταν η δική τους άποψη που καθόρισε την τελική ονομασία του Ιερού Ναού της Αγίας Κυριακής, καθώς στη Δημητσάνα, Μητροπολιτικός είναι ο Ιερός Ναός της Αγίας Κυριακής και σύμβολο της Γορτυνίας. Το 1882 κατασκευάζεται και η πρώτη καμπάνα του ιερού ναού, που υπάρχει έως σήμερα στο κωδωνοστάσιο και φέρει ανάγλυφη περιγραφή “Κώδων Ιερού Ναού Αγίου Χαραλάμπους και Αγίας Κυριακής”. Καρτ ποστάλ του 1905, από έναν Γερμανό περιηγητή της εποχής, απεικονίζει το εντυπωσιακό τέμπλο του ναού και δείχνει πως έως τότε η εικόνα του Αγίου Χαραλάμπους βρισκόταν στην αρχική της θέση δίπλα στην εικόνα της Παναγίας. Η τελική αλλαγή στον Ιερό Ναό από τον Άγιο Χαράλαμπο στην Αγία Κυριακή πρέπει να πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 1910. Από το 1946 ο Άγιος Χαράλαμπος καθιερώθηκε ως ο πολιούχος της πόλης του Πύργου. Και ο Πύργος έμεινε μέχρι σήμερα με το λαμπρό ναό της Αγίας Κυριακής στον οποίο πανηγυρίζει κάθε χρόνο στις 10 Φλεβάρη τον πολυαγαπημένο προστάτη της πόλης, Άγιο Χαράλαμπο.
Οδός Λετρίνων
Οι Λετρίνοι, αρχαία πόλη της Πισάτιδας βρισκόταν στο μέσον του πεδινού δρόμου που οδηγούσε από την Ήλιδα, διοργανώτρια πόλη των αρχαίων ολυμπιακών αγώνων, στην Ολυμπία. Θεωρείται ότι βρισκόταν κοντά στο σημερινό χωριό Αγ. Ιωάννης, στα μέσα της απόστασης του Πύργου από το Κατακολο. Οι Λετρίνοι πήραν το όνομά τους από τον Λετρέα γιο του Πέλοπα. Ο Πέλοπας μυθικός βασιλιά της περιοχής σχετίζεται με τους μύθους για την έναρξη των Ολυμπιακών αγώνων και δόθηκε το όνομα του στην ευρύτερη περιοχή την Πελοπόννησο. Στην πόλη υπήρχε ιερό της Αλφειαίας Αρτέμιδας με άγαλμα της θεάς. Ο Παυσανίας μας λέει ότι η Άρτεμη εκεί πήγε όταν την κυνηγούσε ο Αλφειός (όνομα του κοντινού ποταμού) , ο οποίος είχε πάρει την μορφή κυνηγού. Ενώ την καταδίωκε, αυτή του ξέφυγε, αφού δεν μπόρεσε να την διακρίνει μεταξύ των νυμφών που τελούσαν ολονύχτιες λατρευτικές πράξεις, καθώς θεά τις είχε βάλει να αλείψουν το πρόσωπο τους με πηλό. Σύμφωνα με μύθους στους Λετρίνους βρίσκονταν τα οστά του Πέλοπα. Οι Λετρίνιοι αναφέρονται από τον αρχαίο ιστορικό Ξενοφώντα ως σύμμαχοι της Σπάρτης εναντίον της Ήλιδας το 400 π Χ.Από το 1833 έως τη δεκαετία του 1980 η ονομασία της ευρύτερη περιοχής του Πύργου ήταν δήμος Λετρίνων (σημερινός δήμος Πύργου).
Κεντρική πλατεία/ δημαρχείο
Βρισκόμαστε στην κεντρική πλατεία του Πύργου που φέρει το όνομα του Σάκη Καράγιωργα.Η έκταση της αρχικά (πρίν το 1944) ήταν η περιοχή αριστερά σας, αριστερά δηλαδή της οδού Λετρίνων, ίσως και ακόμα μικρότερη.Στο τμήμα αυτό βρίσκονται μερικά από τα παλαιότερα σωζόμενα κτίρια της πόλης. Το πρώτο αριστερά σας για χρόνια φιλοξενούσε το παράρτημα της Τράπεζας της Ελλάδας . Το δεύτερο αναφέρεται από το 1890 ως καφενείο Κρόνιο και στη συνέχεια Ερμείον. Το 1941 κατά την ιταλική κατοχή επιτάχθηκε από τους Ιταλούς και ονομάστηκε Casa de soldato. Το 1943 κατά την γερμανική κατοχή ξεκίνησε να λειτουργεί ως κινηματογράφος Rex. Ως κινηματογράφος λειτούργησε έως το 1989 οπότε και μετατράπηκε σε καφέ και χώρο μουσικής. Σήμερα Rex Ακροβατης.Στο τμήμα αυτό της πλατείας λειτουργούσαν κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πόλέμου τρία καταφύγια.Δεξιά από την οδό Λετρίνων βρίσκεται το καινούργιο Δημαρχείο του Πύργου. Νεοκλασικό κτίριο με επιβλητική αρχιτεκτονική που κοσμεί την κεντρική πλατεία της πόλης. Η ανέγερσή του έγινε με δωρεά του εφοπλιστή Ιωάννη Λάτση ο οποίος καταγόταν από το λιμάνι του Κατακόλου. Το κτίριο ολοκληρώθηκε το 1985.Στο χώρο περίπου μπροστά από το σημερινό δημαρχείο βρισκόταν το παλιό δημαρχείο της πόλης.
Ναός Αγίου Νικολάου
Μπροστά μας βρίσκεται ο Μητροπολιτικος Ναός του Αγ. Νικολάου. Θεμελιώθηκε το 1897 δέκα χρόνια μετά την καταστροφή του προηγούμενου ναού από σεισμό και εγκαινιάστηκε το 1906. Είναι τρικλιτη βασιλική. Στο δεξιό κλίτος τιμάται ο Άγιος Ελευθέριος, ενώ στο αριστερό ο Άγιος Ανδρέας. Η εκκλησία έχει εμβαδόν 1000 τ.μ. Υπέστη αρκετές φορές σημαντικές φθορές από σεισμούς και τελευταία αποκατασταθηκε το 2017. Απέναντι από την είσοδο εντυπωσιάζει το ψηφιδωτό της Πλατυτερας των Ουρανών το οποίο κατά το ορθόδοξο τυπικό τοποθετείται στο σημείο που το δάπεδο συναντά το ταβανι συμβολιζοντας τη Θεοτόκο που ένωσε τον ουρανό με τη γη. Σπάνιο για τον ελληνικό χώρο είναι ότι στο Ναό υπάρχουν δύο εξώστες. Μπροστά από το ναό βρίσκονται οι προτομές δύο Ιεραρχών. Στα δεξιά βρίσκεται η προτομή του επισκόπου Φιλάρετου. Ήταν επίσκοπος της περιοχής στα τέλη της τουρκοκρατίας. Την ταραγμένη περίοδο πριν την έναρξη της ελληνικής επανάστασης, ο Οθωμανός διοικητής της Πελοποννήσου κάλεσε σημαντικούς ιεράρχες και προκρίτους των υπόδουλων Ελλήνων στην έδρα του στην Τρίπολη. Ένας από αυτούς ήταν και ο επίσκοπος Φιλάρετος. Μετά την κήρυξη της επανάστασης ιεράρχες και πρόκριτοι παρέμειναν φυλακισμένοι σε υπόγεια φυλακή κάτω από απάνθρωπες συνθήκες για έξι μήνες μέχρι την πολιορκία και απελευθέρωση της Τρίπολης από τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Λίγοι από τους φυλακισμένους επιβίωσαν από τις κακουχίες και τον τύφο. Ο επίσκοπος Φιλάρετος επιβίωσε αλλά έζησε μόνο μία μέρα μετά την απελευθέρωση.Στα αριστερά του ναού βρίσκεται η προτομή του επισκόπου Ηλείας και Ωλένης Αθανασίου ο οποίος διακρίθηκε μεταξύ άλλων για το φιλανθρωπικό του έργο την δεκαετία του 1970.
Επαρχείο
Βρισκομαστε στο σημείο που είχε χτιστεί ο πυργος που έδωσε το όνομά του στην πόλη μας. Οι τοπικές παραδόσεις θέλουν οικιστή της πόλης τον Γεώργιο Τσερνωτα ή Τσορωτα. Σύμφωνα με τις προφορικές διηγήσεις ο Τσερνωτάς την περίοδο της Τουρκοκρατίας (γύρω στα 1500) σκάβοντας ένα πηγάδι για τα ζώα του στην περιοχή του Αγίου Σπυρίδωνα, βρήκε πολλές χρυσές λίρες. Ευφυής και διπλωμάτης, παρέδωσε το θησαυρό στον Οθωμανό Σουλτάνο ο οποίος για ανταμοιβή του ανέθεσε τη διαχείριση της ευρύτερης περιοχής. Ο Τσερνωτάς, λοιπόν, διάλεξε το λόφο που βρισκόμαστε και έχτισε τον πύργο του. Την ασφαλεια του σημείου ενίσχυαν και οι δύο λίμνες που κάλυπταν το μεγαλύτερο κομμάτι της πεδινής έκτασης που απλώνεται μπροστα μας και χωρίζεται στα δύο από τον Αλφειό ποταμό. Δεξιά ήταν η λίμνη της Αγουλινίτσας και αριστερά και μπροστά η λιμνη της Μουριάς. Γι αυτό και σύμφωνα με την τοπική δοξασίαΌποιος φάει ψάρι της Μουριάςκαι πιει νερό του Τσερνωτάτον Πύργο δεν τον λησμονά. Οι λίμνες αυτές αποξηράνθηκαν τη δεκαετία του 1970 με σκοπό την καταπολέμηση της ελονοσίας και την αναζήτηση καλλιεργήσιμων εδαφών. Είναι εμφανής ακόμα, η στρατηγική σημασία του λόφου για τον έλεγχο του λιμανιού του Κατακόλου. Ο Πύργος, σίγουρα, άλλαξε πολλές φορές μετά από καταστροφές, ωστόσο αποτελούσε μέχρι τα πρώτα χρόνια μετά την ελληνική επανάσταση του 1821 την έδρα του κυβερνήτη από όπου βγαίνει και η σημερινή ονομασία του λόφου, Επαρχείο. Σε μια προσπάθεια να αποκοπούν από κεντρικότερο έλεγχο οι κάτοικοι του Πύργου αναφέρεται, χωρίς ωστόσο να είναι ιστορικα βεβαιωμενο, ότι βρήκαν ως πρόσχημα την ανοικοδόμηση εκκλησιών και γκρέμισαν τον πύργο του κυβερνήτη.
Μνημείο Εθνικής Αντίστασης
Το μνημείο που βρίσκεται μπροστά μας τιμά την Εθνική Αντίσταση, δηλαδή την αυθόρμητη, αλλά και οργανωμένη προσπάθεια των Ελλήνων εναντίον των στρατευμάτων κατοχής στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Στην διάρκεια αυτής της περιόδου και στην περιοχή μας, όπως και σε όλη την Ελλάδα έδρασαν αντιστασιακες ομάδες που πραγματοποιούσαν σαμποτάζ. Η δράση των ομάδων ήταν πιο έντονη στα ορεινοτερα τμήματα της περιοχής όπου το δύσβατο τοπίο καθιστά ευκολότερο τον ανταρτοπόλεμο.Ο ιερωμένος που περιλαμβάνεται στο γλυπτό σύμπλεγμα είναι ο Μητροπολίτης Ηλείας Αντώνιος ο οποίος συμμετείχε ενεργά σε αυτή την προσπάθεια και αποτέλεσε εμβληματική μορφή της περιόδου. Το πρώτο διάστημα αγωνίστηκε για την προστασία του λαού από τους κατακτητές, ενώ την 24η Μαρτίου 1944 αναχώρησε για τα ορεινα και συντάχθηκε με αντάρτικες ομάδες του ΕΛΑΣ που τον ανακήρυξαν αρχηγό της Πελοποννήσου.
Παλιό σχολείο/ταβέρνα/οικία
Το οίκημα που βρίσκεται στα δεξιά μας θεωρείται το παλαιότερο στον Πύργο. Χρονολογείται στη δεκαετία του 1840 και στέγασε το πρώτο Γυμνάσιο του Πύργου. Μέσα στα χρόνια άλλαξε χρήσεις με τους μεγαλύτερους να το θυμούνται ως ταβερνάκι και τα νεώτερα χρόνια ως οικία. Έχει χάσει τη συμμετρία του καθώς έχει γκρεμιστεί ένα τμήμα αριστερά. (photo fanariandritsaina.blogspot.gr)
Παλαιά Αγορά - Οι τελευταίοι τεχνίτες
Για πάνω από 70 χρόνια η Παλαιά Αγορά αποτελούσε το κέντρο της εμπορικής δραστηριότητας του Πύργου. Αρχικά ήταν ξύλινη, αλλά το 1890, εποχή μεγάλων αλλαγών για την πόλη, ο Δήμαρχος Πέτρος Αυγερινός προώθησε την ανοικοδόμηση πέτρινου κτίσματος για την Αγορά. Το σχέδιο είναι του Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ ή κάποιου μαθητή του και αναμειγνύει με επιτυχία κλασικά και αναγεννησιακά στοιχεία. Μέσα στην Αγορά στεγάζονταν ψαράδικα, κρεοπωλεία, καφενεία και μαγαζιά κάθε είδους. Όλη η περιοχή γύρω από την Αγορά ήταν εμπορική περιοχή και ονομαζόταν Σταυροπάζαρο. Μέχρι και τα τελευταία χρόνια σωζόταν ο απόηχος αυτής της εμπορικής δραστηριότητας με αντίστοιχα μαγαζιά στην περιοχή. Αλλά, ακόμα και σήμερα διατηρείται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της με λίγους παραδοσιακούς τεχνίτες να έχουν τα εργαστήριά τους στους γύρω δρόμους. Εκεί μπορεί να δει κανείς τους τελευταίους λευκοσιδηρουργούς να κατασκευάζουν με μεράκι είδη καθημερινής χρήσης, αλλά και τον τσαγκάρη να επιδιορθώνει φθαρμένα παπούτσια.
Το σπίτι του Μίκη Θεοδωράκη
Σε αυτό το σπίτι έζησε στην εφηβική του ηλικία για δύο χρόνια ο μεγάλος συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης . «Θα ήθελα να ήμουν στον Πύργο Ηλείας, όπου πήγαινα γυμνάσιο και κάθε βράδυ, μετά το φαγητό παρουσίαζα στους γονείς μου, τα τραγούδια που είχα γράψει. Κι αν ήταν και βαλς το χόρευαν κιόλας η μαμά και ο μπαμπάς». Έζησε την εποχή που ο Πύργος ήταν μια ρομαντική πόλη και σε συνεντεύξεις του ανέφερε τις αναμνήσεις του, αλλά και την επίδρασή τους στο έργο του. Ο ίδιος ανέφερε ότι οι μνήμες από τις ανέμελες εκδρομές με τον Κωλοσούρτη και τη χαρακτηριστική ατμομηχανή του αποτέλεσαν έμπνευση για το ρυθμό του τραγουδιού του “Η Μαργαρίτα, η Μαργαρώ”.
Η Λαϊκή Αγορά θέση 1
Στον Πύργο τα πρωινά του Σαββάτου έχουν ταυτιστεί με την επίσκεψη στη Λαϊκή Αγορά. Άντρες και γυναίκες κάθε ηλικίας, μόρφωσης και καταγωγής με καρότσια ή χωρίς κατευθύνονται προς τα εκεί. Αναζητούν φρέσκα προϊόντα από τους παραγωγούς που έχουν φτάσει με την πραμάτεια τους πριν ακόμα ξημερώσει. Ανάλογα με την εποχή διαλέγουν τρυφερά λαχανικά κάθε είδους, αλλά και φρούτα. Μπορεί να βρουν γλυκά του κουταλιού, ξηρούς καρπούς, όσπρια, μέλι, αυγά, κρασί και πετιμέζι,! Το καλοκαίρι οι πάγκοι σφύζουν από ζωή και τα καρπούζια κλέβουν την παράσταση! Οι παραγωγοί και οι έμποροι με ποικίλους τρόπους διαλαλούν την πραμάτεια τους.Φωνές διαπεραστικές, βραχνές ή τσιριχτές. Αντιπαραθέσεις για την ποιότητα, την τιμή ή το ζύγισμα, αλλά και χαιρετούρες και γέλια… “Ντομάτες από την Αγουλινίτσα” , “Πιστοποιημένοι ελέφαντες Πρεσπών”. Άλλοι προσπαθούν να προσελκύσουν πελάτες με αυτοσχεδια στιχακια “ελάτε εδώ κορίτσια, μην κάνετε … καπρίτσια…” ενώ άλλοι να τους αποτρέψουν με αυτοσχέδιες ταμπέλες “ Μην αγγίζετε τις ντομάτες είναι ευαισθητούλες!”Δεν είναι, όμως, μόνο τα ψώνια. Η Λαϊκή έχει και κουβέντα. Θα δεις γνωστούς και φίλους θα βεβαιωθείς οτί είναι καλά στην υγεία τους, αν δεν τους δεις θα αναρωτηθείς μήπως κάτι τους συνέβη. Θα μάθεις παλιά και νέα κουτσομπολιά. Μπορεί, όμως, και να τσακωθείς με γνωστούς και αγνώστους για το Δήμαρχο, για τον Πρωθυπουργό, για τις λακκούβες, για το τοπικό ποδόσφαιρο… Και σαν γίνει μεσημέρι…ανανεώνεις το ραντεβού σου για το άλλο Σάββατο!
Είσοδος Αρχαιολογικού Μουσείου Πύργου
Στεγασμένο στο νεοκλασικό της Παλαιάς Αγοράς, το Αρχαιολογικό Μουσείο του Πύργου παρουσιάζει αξιόλογα ευρήματα από την Προϊστορία μέχρι το 19ο αιώνα και δίνει μια ολοκληρωμένη εικόνα της περιοχής στο πέρασμα των αιώνων ρίχνοντας φώς και σε άγνωστα κομμάτια της ιστορίας, όπως αυτό της καθημερινής ζωής.
Ι.Ν. Αγίου Αθανασίου
Στο παλαιό κέντρο της εμπορικής ζωής του Πύργου, πάνω σε έναν από τους λόφους της πόλης δεσπόζει η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Χτίστηκε την εποχή της οικοδομικής ακμής, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ, σε θέση που υπήρχε ξύλινος ναός, πιθανόν μοναστηριακός. Μεταξύ των φορητών εικόνων του περισσότερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εικόνα της Παναγίας της Οδηγητριας η οποία χρονολογείται στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με τις τοπικές διηγήσεις, Αγιορειτες μοναχοί έφτασαν με πλεούμενο στο Κατάκολο και αναζητούσαν αγοραστή για την εικόνα. Οι συζητήσεις απέβησαν άκαρπες και οι μοναχοί ετοιμάζονταν να αναχωρήσουν για τη Ζάκυνθο. Τότε ξέσπασε φουρτούνα και δεν μπορούσε να αποπλεύσει το πλοίο. Με αυτή την ευκαιρία ο ιερέας του Αγίου Αθανασίου αγόρασε την εικόνα σε ικανοποιητική τιμή, 16 κολωνάτα.
Οδός Ερμού
Ο δρόμος στον οποίο βρισκόμαστε ονομάζεται Ερμού. Τιμά τον Αρχαίο Θεό Ερμή, προστάτη του κέρδους (κερδώος). Όπως σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, αυτό το όνομα είχε δοθεί σε έναν από τους εμπορικότερους δρόμους .
Άγαλμα Μίλτωνα Ιατρίδη
Ο Μίλτωνας Ιατρίδης ήταν διοικητής του υποβρυχίου Παπανικολής στο Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Το Δεκέμβριο του 1940 πραγματοποίησε σημαντικά χτυπήματα στην προσπάθεια ανεφοδιασμού των δυνάμεων του Άξονα. Ο Ιατρίδης και το πλήρωμά του επιβίωσαν υπομένοντας με ενότητα και πατριωτισμό τις κακουχίες, την έλλειψη ύπνου και νερού, την υγρή ατμόσφαιρα, τους περιορισμούς της υποβρύχιας ζωής. Ο Ιατρίδης επέλεξε να διατηρεί το υποβρύχιο σε ενδιάμεσο βάθος αποφεύγοντας τις βόμβες βυθού που ήταν ρυθμισμένες να εκρήγνυνται σε μεγαλύτερο βάθος και έτσι κατέφερε καίρια πλήγματα στις δυνάμεις του Άξονα.Μετά την πτώση του μετώπου το ο Μίλτωνας Ιατρίδης κατέπλευσε με το υποβρύχιο Παπανικολής και το πλήρωμά του στη Αίγυπτο όπου και εντάχθηκε στις δυνάμεις των συμμάχων.Η δράση του αποτέλεσε έμπνευση για την ταινία του 1971 “Το υποβρύχιο Παπανικολης”.
Οδός Γερμανού
Η οδός Γερμανού πήρε το όνομά της από τον επίσκοπο Παλαιών Πατρών Γερμανό ο οποίος αποτέλεσε σημαντική εκκλησιαστικη μορφη της Ελληνικης επανάστασης του 1821 με συμμετοχή στη Φιλική Εταιρεία, τη μυστική δηλαδή ομαδα που οργάνωσε την επανάσταση. Η δράση του περιελάμβανε την στρατολόγηση μελών, την συγκέντρωση χρημάτων για τον αγώνα, αλλά και την κήρυξη της επανάστασης στην περιοχή της Πάτρας.
Δημόσια κεντρική βιβλιοθήκη Πύργου
Βρισκομαστε στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη του Πύργου. Ιδρύθηκε ως Ηλειακή Βιβλιοθήκη το 1926. Ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος ήταν ο Κωνσταντίνος Χριστόπουλος. Το οικόπεδο στο οποίο στεγάζεται η βιβλιοθήκη σήμερα αποτελεί δωρεά του. Στον πλούτο των βιβλίων της συμπεριλαμβάνονται και οι συλλογές βιβλίων δύο σημαντικών πνευματικών ανθρώπων του Πύργου, του πολιτικου και συγγραφέα Στεφάνου Στεφανοπουλου και του ποιητή και συγγραφέα Τάκη Δόξα. Ο Τάκης Δόξας υπήρξε και διευθυντής της, ενώ το ποίημά του το φως της Ολυμπίας απαγγέλεται κάθε φορά στην αφή της ολυμπιακής φλόγας.
Λαϊκή αγορά θέση 2
Στον Πύργο τα πρωινά του Σαββάτου έχουν ταυτιστεί με την επίσκεψη στη Λαϊκή Αγορά. Άντρες και γυναίκες κάθε ηλικίας, μόρφωσης και καταγωγής με καρότσια ή χωρίς κατευθύνονται προς τα εκεί. Αναζητούν φρέσκα προϊόντα από τους παραγωγούς που έχουν φτάσει με την πραμάτεια τους πριν ακόμα ξημερώσει. Ανάλογα με την εποχή διαλέγουν τρυφερά λαχανικά κάθε είδους, αλλά και φρούτα. Μπορεί να βρουν γλυκά του κουταλιού, ξηρούς καρπούς, όσπρια, μέλι, αυγά, κρασί και πετιμέζι,! Το καλοκαίρι οι πάγκοι σφύζουν από ζωή και τα καρπούζια κλέβουν την παράσταση! Οι παραγωγοί και οι έμποροι με ποικίλους τρόπους διαλαλούν την πραμάτεια τους.Φωνές διαπεραστικές, βραχνές ή τσιριχτές. Αντιπαραθέσεις για την ποιότητα, την τιμή ή το ζύγισμα, αλλά και χαιρετούρες και γέλια… “Ντομάτες από την Αγουλινίτσα” , “Πιστοποιημένοι ελέφαντες Πρεσπών”. Άλλοι προσπαθούν να προσελκύσουν πελάτες με αυτοσχεδια στιχακια “ελάτε εδώ κορίτσια, μην κάνετε … καπρίτσια…” ενώ άλλοι να τους αποτρέψουν με αυτοσχέδιες ταμπέλες “ Μην αγγίζετε τις ντομάτες είναι ευαισθητούλες!”Δεν είναι, όμως, μόνο τα ψώνια. Η Λαϊκή έχει και κουβέντα. Θα δεις γνωστούς και φίλους θα βεβαιωθείς οτί είναι καλά στην υγεία τους, αν δεν τους δεις θα αναρωτηθείς μήπως κάτι τους συνέβη. Θα μάθεις παλιά και νέα κουτσομπολιά. Μπορεί, όμως, και να τσακωθείς με γνωστούς και αγνώστους για το Δήμαρχο, για τον Πρωθυπουργό, για τις λακκούβες, για το τοπικό ποδόσφαιρο… Και σαν γίνει μεσημέρι…ανανεώνεις το ραντεβού σου για το άλλο Σάββατο!
Το σπίτι του Τάση Καζάζη
Πέρα από την αδιαμφισβήτητη αισθητική του αξία αυτό το σπίτι έχει ιδιαίτερη θέση στην καρδιά των κατοίκων της πόλης μας. Είναι το σπίτι του δημάρχου Τάση Καζάζη ο οποίος διακρίθηκε για την προσφορά του στην πόλη την περίοδο της κατοχής (Β’ παγκόσμιος πόλεμος). Έχοντας σπουδάσει ιατρικη στη Γερμανία γνώριζε καλά τη γερμανική γλώσσα και λειτούργησε ως διερμηνέας κερδίζοντας τον σεβασμό και την εκτίμηση των ανώτερων στρατιωτικών και του στρατιωτικού διοικητή Οσσάν. Σε συνεργασία με τον μητροπολίτη Αντώνιο και τον νομάρχη Κουράση αποτέλεσαν μια τριανδρία που μεσολάβησαν αναρίθμητες φορές για να διασώσουν πολίτες και αντιστασιακούς.19 Μαρτίου 1944 Σε αντίποινα για σαμποτάζ σε εργοστάσιο ρητίνης ζητούνται από το Φρούραρχο τρία ονόματα πολιτών. Ο νομάρχης Κούρασης χωρίς δεύτερη σκέψη και με τη σύμφωνη γνώμη παραδίδει τα εξής ονόματα: Νικολαος Κουράσης, Μητροπολίτης Αντώνιος, Τασης Καζαζης. Η απάντηση αυτή δημιούργησε αμηχανία και σύγχυση και τελικά, η διαταγή ανακλήθηκε! Ένα μήνα περίπου αργότερα, στις 28 Απριλίου καλείται ο Καζάζης αυτή τη φορά, να δώσει ονόματα ως αντίποινα για το θάνατο αξιωματικού.Σε βιβλίο του διασώζει ο ίδιος τη συνάντηση του με τον διοικητή Οσσάν:“Άρχισα καταφανώς να συγκινούμαι και με μια ένταση που δεν είχε προηγούμενο και με μια έκρηξη βαθιάς απελπισίας, πρόσθεσα με ραγισμένη από την αγωνία φωνή: Αν όμως μας επιφυλάσσει η μοίρα να γνωρίσουμε τον συνταγματάρχη Οσσάν και σαν στρατιώτη, τότε, προκειμένου να εκπληρώσει εις το “ακέραιον” το καθήκον του, οφείλει να κτυπήσει τον εχθρόν του πρώτα στο κεφάλι. Και το κεφάλι εδώ μέσα στην πόλη είναι ο δήμαρχος. Είμαι εγώ και η οικογένειά μου. Πρώτα ο πρώτος και κατόπιν οι άλλοι. Τίθεμαι λοιπόν ανεπιφύλακτα επικεφαλής των συμπολιτών έτοιμος να μοιρασθώ τη μοίρα τους. … Είναι και για μένα αυτό το αξίωμα της δικής μου ζωής να επιβάλλω εγώ ο ίδιος την ίδια ποινή στον εαυτό μου και στην οικογένειά μου. Είμαι και εγώ στρατιώτης, φρουρός της πόλεως και των συμπολιτών μου και μάλιστα ο πρώτος.Με μιάς το βλέμμα του έπεσε στο κενό. Το αποτράβηξε από το δικό μου. Το απέφευγε. Εφαίνετο ανάστατος. Μυϊκές συσπάσεις αυλάκωναν νευρικά το πρόσωπό του, σαν να είχε κυριευθεί από έντονες αντιδράσεις και να δοκιμαζόταν από μια σκληρή πάλη που γινόταν μέσα του, από μια τιτανομαχία με τον εαυτό του: Του στρατιώτη προς τον άνθρωπο. Ναι! τον είδα συγκινημένον!”Για άλλη μια φορά ο Τάσης Καζάζης είχε σώσει την πόλη το Πύργου!Πριν την αναχώρηση των στρατευμάτων Κατοχής οι δύο άνδρες συναντήθηκαν, με τον συνταγματάρχη να αναγνωρίζει το έργο του Καζάζη.“Ίσως να μην ιδωθούμε πλέον. Φεύγοντας, σας ευχαριστώ πολύ, γιατί με τη στάση σας με αποτρέψατε να κάνω κακό στον τόπο σας”.
Θέατρο Απόλλων
Το κτίριο μπροστά μας είναι το Θέατρο Απόλλων. Κτίστηκε και αυτό την περίοδο της μεγάλης ακμής του Πύργου, το 1878. Ήταν δωρεά ενός μεγαλοκτηματία της εποχής, του Σωκράτη Συλλαϊδόπουλου. Είναι χαρακτηριστικό δείγμα νεοκλασσικης αρχιτεκτονικης , πιθανό έργο του Ερνέστου Τσίλλερ. Στέγασε την πολιτιστική και κοινωνική ζωή μιας ακμάζουσας αστικής τάξης με θεατρικές παραστάσεις και χορούς. Στη διάρκεια της κατοχής μετατράπηκε σε στάβλο. Με δωρεά του εφοπλιστή Ιωάννη Λάτση αποκατασταθηκαν οι φθορές από το πέρασμα του χρόνου στα τέλη του 20 αιώνα. Ακόμα και σήμερα αποτελεί το κέντρο της πολιτιστικής ζωής της πόλης,αφού είναι η έδρα του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου για παιδιά και νέους, αλλά και φιλοξενεί πληθώρα θεατρικών παραστάσεων, συναυλιών και λοιπών εκδηλώσεων.
Το άγαλμα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη
Σε κεντρικό σημείο της πόλης έχει στηθεί το άγαλμα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, της σημαντικότερης μορφής της Ελληνικής επανάστασης,γνωστός και ως ο γέρος του Μοριά. Προερχόμενος από φημισμένη οικογένεια κλεφτών ο Κολοκοτρώνης από μικρή ηλικία διακρίθηκε στον κλεφτοπόλεμο. Το 1806 κατέφυγε στη Ζάκυνθο όπου και κατετάγη στον αγγλικό στρατό και έφτασε στο βαθμό του ταγματάρχη. Το 1821 επέστρεψε στην Πελοπόννησο για την κήρυξη της Ελληνικής επανάστασης. Σημαντικότερες στρατιωτικές επιτυχίες του ήταν η κατάληψη της Τριπολιτσάς, του διοικητικού κέντρου δηλαδή της Πελοποννήσου και η μάχη των Δερβενακίων όπου χάρη στη στρατηγική του, διασωθηκε η επανάσταση στην Πελοπόννησο. Ο Κολοκοτρώνης διατηρούσε σχέσεις με την περιοχή του Πύργου, καθώς στα απομνημονεύματά του αναφέρει ότι από την εύφορη περιοχή της Ηλείας και τους συμμάχους του την οικογένεια Σισίνη προερχονταν οι τροφές για το στράτευμά του. Σύμφωνα με παραδόσεις ο Κολοκοτρώνης κάθε φορά που επισκεπτόταν τον Πύργο προσκυνούσε στο εκκλησάκι του Αγίου Χαραλάμπους, ενώ άλλες παραδόσεις τον θέλουν να συμμετέχει στη θεμελίωσή του . Στη διάρκεια του εμφυλίου, παρά τις προσπάθειές του για άμβλυνση των συγκρούσεων, ήρθε σε ρήξη με τους πολιτικούς, συνελήφθη και φυλακίστηκε. Όταν η επανάσταση κινδύνευσε ξανά, αποφυλακίστηκε και ξεκίνησε τον κλεφτοπόλεμο με τον Ιμπραήμ πασά της Αιγύπτου. Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους ήρθε σε σύγκρουση με τους αντιβασιλεις του ανηλίκου βασιλιά Όθωνα. Καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά η ποινή του μετατράπηκε σε φυλάκιση είκοσι ετών. Αποφυλακίστηκε με την ανάληψη της εξουσίας από τον Όθωνα και του δόθηκε η θέση του στρατηγού. Πέθανε το 1843 και κηδεύτηκε με κάθε επισημότητα στην Αθήνα.
